ความขยันแบบมนุษย์แท้จริงเป็นอย่างไร?
ในบทความก่อนๆ ได้อธิบายเรื่อง “สัมมาวายามะ” ไปมากแล้ว แต่หลายคนอาจยังไม่ยอมรับความจริง ในบทความนี้จะขออธิบายในมุมที่เป็นเรื่องของมนุษย์ธรรมดาๆ บ้าง ไม่เน้นเรื่องธรรมะ เรื่องมรรคแปดมากนัก เพราะจะได้ไม่ต้องเอาชนะคะคานเรื่องธรรมะกันมากไป แต่ก็มีความจริงสอดคล้องกันอยู่ ดังต่อไปนี้ ๑ มีพื้นฐานบนเสรีภาพ คำว่า “มีเสรีภาพ” คือจะขยันหรือหยุดขยันก็ได้ ไม่ใช่ถูกโปรมแกรมมาให้ขยันโดนยาสั่งมาให้ขยันแบบหยุดไม่ได้ เข้าใจคำว่ามีเสรีภาพนะครับ ทีนี้ คนที่มีมิจฉาทิฐิไม่เข้าใจตรงนี้ ก็จะมองว่า “มนุษย์ขี้เกียจ” เมื่อเห็นมนุษย์เลิกทำงานหรือหยุดทำงาน เพราะเขาไม่ยอมรับว่ามนุษย์มีเสรีภาพที่จะทำหรือไม่ทำก็ได้ เขาก็จะหาวิธี “ล่อลวง” ให้มนุษย์ขยันเป็น “ทาสชั้นดี” สารพัดวิธี เช่น ใช้เงินเป็นตัวล่อ, ใช้การจ้างงาน, ใช้การสอนให้เชื่อในความขยันอย่างไร้เสรีภาพ ฯลฯ นี่คือ “แนวคิดระบบทุนนิยม” ที่มองมนุษย์ว่าเป็นแค่แรงงานที่ขี้เกียจ เราจะต้อง “หลุดพ้นจากกรงกรอบความคิดนี้” ให้ได้ก่อน เราจะเข้าใจ “ความขยันในแบบมนุษย์” แท้จริงได้ ๒ ความขยันที่พอดีแบบมนุษย์ เราอาจเอาความขยันของพระโพธิสัตว์ เช่น พระมหาชนก มา