ทำไมคนสมัยนี้โปรดยาก?

หลายครั้งเราพบว่ามีคนมากมายทำตัวเหมือน “ผู้มีธรรม” เกลื่อนเต็มไปหมดในโลกอินเตอร์เน็ต ทว่า เขาเหล่านี้มิได้สำเร็จมรรคผลอะไรจริงเลย วันๆ อาศัยวาทกรรม ด่าทอกัน เอาชนะคะคานกัน แล้วอ้างว่าสอนธรรมะคนอื่นเพื่อระบายความเครียดบ้าง ลดปมด้อยบ้างทำให้โปรดยาก ดังจะอธิบายในบทความต่อไปนี้ 

๑ เพราะไม่รู้ตัวเองว่าเป็นอะไร?

หากคนเรารู้ได้ว่าจิตวิญญาณในกายของตนนั้นเป็นอะไร? มีตาทิพย์มองเห็นได้เอง เขาอาจจะไม่หลงตัวเอง เช่น เห็นว่าตัวเองยังไม่พ้นจากความเป็นสัตว์ชั้นต่ำเลย เพียงแต่ใช้สมองในการอ่านและฟังธรรมะมามากก็เท่านั้น เมื่อไม่รู้ตัวว่าตนเองเป็นเช่นนี้ ก็จะหลงคิดว่าตนนั้นรู้ธรรมะแล้ว เป็นผู้มีธรรมแล้ว หรืออาจเผลอคิดไปเองว่าตนได้อริยบุคคลแล้ว เช่นนี้ พระสมณโคดมเลยสอนเรื่อง “สติปัฏฐานสี่” โดยเฉพาะกายานุสติปัฏฐานให้พิจารณา “กายในกาย” อยู่เนืองๆ เพื่ออะไร? เพื่อให้เราดูตัวเองว่าเราเองเป็นอะไรอยู่? สำเร็จธรรมแล้วจริงหรือยัง? เพราะคนที่สำเร็จธรรมจะมีรัศมีธรรมออกมาที่ศีรษะได้ (แต่ก็มีคนที่ไม่สำเร็จแต่มีเช่นกัน)

๒ เพราะคิดว่าตัวเองรู้มากแล้ว

สมัยนี้การศึกษาเจริญดี ผู้คนทั้งหลายสามารถหาอ่านและฟังธรรมะได้ทั่วไป เมื่ออ่านและฟังมากเข้าก็คิดไปเองว่าตนเองมีธรรมแล้ว ยิ่งรู้มากยิ่งสอนยาก แทนที่พวกเขาอ่านและฟังธรรมะแล้วจะได้สติว่า “เออ ที่เราอ่านอยู่นี้ เราไม่อาจตรัสรู้เองได้เลยหนอ หากไม่มีพระพุทธเจ้ามาตรัสรู้ไว้ เราคงไม่อาจคิดได้อย่างนี้?” นี่ แทนที่จะมีสติได้อย่างนี้ ตรงข้าม กลับเผลอคิดไปว่าเรารู้แล้ว คือ แค่อ่านรู้เรื่อง, เข้าใจ ไม่ใช่การตรัสรู้เองนะครับ คนที่ยังไม่เคยตรัสรู้เอง อย่าเผลอคิดไปเองว่าการอ่านและฟังธรรมะรู้เรื่องคือตรัสรู้เองแล้ว มันไม่ใช่ คำว่า “ปริยัติ” นั้น หมายความว่า “ที่สุดของความรู้ความเข้าใจในธรรมะ” ไม่มีอะไร สุญตานั่นต่างหากครับ

๓ เพราะคิดว่าตัวเองปฏิบัติแล้ว

ทั้งที่ยังไม่รู้เลยว่า “ปฏิบัติในทางธรรม” คืออะไร? ในทางธรรมนั้นมีคำว่า ปริยัติ, ปฏิบัติ, ปฏิเวธ ทว่า หลายคนก็หลงทางคิดว่าตัวเองได้สิ่งเหล่านี้แล้วโดยการเอาความคิดทางโลกมาใช้ เช่น การปฏิบัติแบบทางโลกๆ แล้วคิดว่านี่คือการปฏิบัติแล้วในทางธรรม เช่น การตั้งใจเดินจงกลม, ทำสมาธิ ฯลฯ การปฏิบัติในทางธรรมนั้นไม่เหมือนทางโลก ทางโลกนั้นเขา “ทำอะไรเพื่อให้ได้อะไร” ใช่ไหม? แต่ในทางธรรม ไม่ทำอะไรเพื่อให้ได้อะไรอย่างนั้น ยิ่งปฏิบัติธรรมยิ่งไม่ทำกรรมอะไรครับ นี่คือ “ปฏิบัติในทางธรรม” ส่วนปฏิบัติในทางโลกนั้นก็คือยิ่งปฏิบัติยิ่งก่อกรรมเพิ่มครับ การปฏิบัติเพื่อเอานั้น “ใช้ไม่ได้” การจะปฏิบัติธรรมได้เลยต้องมีอุบายครับ

๔ ยังมีบุญไม่เคยโดนหนักๆ

คนเราไม่เห็นโลงศพไม่หลั่งน้ำตา เมื่อยังไม่ตาย ไม่กลายเป็นผีเร่ร่อน ลำบากไปทั่วก็ไม่รู้ว่ามันยากแค่ไหนในการดำรงอยู่ในสามภพนี้ เพราะยังมีบุญเสวยดีอยู่ หลงบุญ หลงตัวเองอยู่ กินบุญเก่าได้อยู่ บ้านอาจจะรวย มีงานทำดี มีเงินใช้ดี ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ทำให้เราหลงเพลิน หลงตัวเองว่าตัวเองมีบุญบารมีเอาตัวรอดแล้ว ทั้งที่จริงเมื่อตายไปอาจไม่ใช่ อาจตรงข้ามเลยก็ได้ เมื่อยังไม่เคยโดนหนักๆ ลืมไปว่าตอนไม่ใช่มนุษย์อยู่นั้น ตนต้องเจออะไรบ้าง? ยากลำบากขนาดไหนบ้าง? คิดว่าได้เป็นมนุษย์ก็รอดแล้ว ไม่ใช่นะครับ มนุษย์นั้นได้โอกาสปฏิบัติธรรม แก้ตัวใหม่ แค่ไม่เกินร้อยปีเท่านั้นเอง เราก็ตายกันแล้ว สิ่งที่เราได้นี้ ยังไม่แน่นอนครับ

๕ เหมือนหมาไม่เคยขึ้นเครื่องบิน

คนไม่เคยรวยไม่รู้ว่าคนรวยเขาเป็นกันอย่างไร? คนไม่เคยบินได้ไม่รู้ว่าการบินได้ง่ายแค่ไหน? ก็จะไม่รู้ว่าคนที่มีบุญบารมี มีบารมีธรรมนำทางสรรพสัตว์ได้เป็นอย่างไร เขาอาจเป็นคนธรรมดามีจิตใจ มีอารมณ์เหมือนเราๆ ท่านๆ นี่ละไม่จำเป็นต้องดูน่าศรัทธาเหมือนพระพุทธรูปปูนปั้นหรอก เมื่อคนเราไม่เคยเห็นอะไรที่สูงส่งเช่นนั้น ก็จะ “ตีค่าคนอื่นจากสิ่งที่ตัวเองเป็น” เช่น คิดว่าเขาคงต้องทำงานหาเงินเหมือนเราทุกวัน คิดว่าเขาก็ต้องอ่านตำราเหมือนเราจะได้รู้มากได้อย่างนั้น ฯลฯ คนเราไม่เหมือนกัน เปลือกนอกเป็นคนเหมือนกัน แต่จิตวิญญาณข้างในไม่เหมือนกัน เมื่อไม่เคยรู้เคยเห็นผู้มีบุญบารมีมากก็จะไม่เชื่อ ไม่ยอมฟัง ไม่ยอมถูกสอน

เหตุนี้ พระสมณโคดมจึงว่าจะสอนเราเหมือนช่างปั้นทุบหม้อไงครับ